Żelazny krok potężnych, zdyscyplinowanych szeregów…; Oblicze ideowo-polityczne środowiska „Zaczynu” (1936-1939). Studium z dziejów myśli politycznej piłsudczyków.

Dzieje obozu piłsudczykowskiego od lat cieszą się wśród historyków i nie tylko (również politologów, prawników) niesłabnącym zainteresowaniem. Możemy nawet zauważyć pewną modę (naukowy trend), ukierunkowaną na badanie biografii Józefa Piłsudskiego, mniej lub bardziej znanych piłsudczyków, działalności i myśli politycznej poszczególnych środowisk szerokiego i wewnętrznie zróżnicowanego obozu piłsudczykowskiego.

Książka Sikorskiego dotyka jednak tematyki w polskiej historiografii współczesnej prawie nieznanej. Autor podjął się szczegółowej, momentami drobiazgowej analizy myśli politycznej mało znanej, ale wpływowej w obozie rządzącym po śmierci Piłsudskiego grupy „Zaczynu”. Na początku lat 30. wielu późniejszych członków „Zaczynu” zgromadziło się wokół nieco tajemniczego (zorganizowanego na wzór lóż wolnomularskich) Zakonu Dobra i Honoru Polski. Wówczas ideowymi patronami środowiska byli: Walery Sławek i Adam Skwarczyński – niepoprawni romantycy i idealiści, którzy później nie odegrali już tak znaczącej roli. Chodziło o stworzenie prężnie działającego, silnego środowiska, które wypracowałoby własny program polityczny, który – jak sądzono – stałby się programem obozu rządzącego.

„Zaczyn” zaproponował dość oryginalną koncepcję „polskiego państwa totalnego”, w myśl po wielokroć powtarzanej zasady: „Nie Polska dla Polaków, ale Polacy dla Polski”. Pamiętać należy przy tym, że ten program „centrowego totalizmu” o nacjonalistycznym obliczu niewiele miał wspólnego z faszyzmem, a jeszcze mniej z nazizmem, choć, o czym Autor pisze, pewne „fascynacje” i tego typu ideowe intuicje na łamach „Zaczynu” się pojawiały.