[Dzięki tej publikacji] mamy możliwość na nowo odkrywać J. Woronieckiego, dostrzec ponadczasowość i aktualność jego poglądów w zakresie wychowania i edukacji. Poglądy dominikanina w tych kwestiach Autor publikacji konfrontuje z realiami ówczesnego szkolnictwa oraz z myślą pedagogiczną zarówno z okresu aktywności uczonego, jak i współczesną.
(…) Przez zestawienia dokonane w recenzowanej pracy — z jednej strony myśli dominikanina, z drugiej zaś realiów panujących w ówczesnej szkole, czytelnik może też dostrzec ciągłość sporu, toczącego się w społeczeństwach europejskich o kształt edukacji i wychowania młodego pokolenia. (…) R. Polak przedstawia czytelnikom publikację, która może być ważnym głosem w dyskusji nad kształtem programów szkolnych i wychowawczych w naszych czasach. (Z recenzji dr. hab. Jarosława Cabaja)
Spis treści
Wprowadzenie................ 9
Rozdział I
Etapy rozwoju intelektualno–moralnego dzieci i młodzieży a rodzice i wychowawcy...... 11 Okres wczesnego dzieciństwa ................. 12 Od wczesnego dzieciństwa do okresu pokwitania.............16 Okres samodzielności życiowej wychowanka............... 24
Rozdział II
Uczeń oraz szkoła i nauczyciel, a wychowanie i wykształcenie ........ 27 Szkolnictwo prywatne czy publiczne?....... 27 Rola i zadania szkoły w procesie wychowawczym..........34 Programy szkolne i ich rola w procesie kształcenia i wychowania uczniów ...... 38 Koordynacja przedmiotów nauczania. Stosunek do herbartyzmu .................. 40 Wiedza „książkowa” a wiedza praktyczna............... 42 Wzorzec osobowy nauczyciela..................................49 Cechy osobowe wychowawców szkolnych............ 71 Kary i nagrody jako środki wychowawcze............ 87 Wychowanie do cnót społecznych w szkole......... 109 Uczestnictwo uczniów w życiu społecznym szkoły......113 Szkoły wyższe i ich znaczenie w nauce i kulturze........ 121
Rozdział III
Nauczanie literatury i jej znaczenie dla wiedzy i kultury moralnej ucznia.... 141 Nauka języka polskiego........... 141 Nauka interpunkcji i starannego pisania............ 159 Kształtowanie postaw patriotycznych przez literaturę 164 Dyskusje wokół doboru odpowiedniej literatury do użytku młodzieży szkolnej.................. 173 Literatura obca na lekcjach języka polskiego w szkołach ............................. 182 Promowanie wartościowych dzieł literackich wśród młodzieży jako metoda walki z czytelnictwem tzw. literatury brukowej ............... 187 Wiedza o języku polskim w szkołach ponadpodstawowych. Egzaminy ze znajomości języka polskiego na studia wyższe .................... 202 Łacina jako przedmiot nauczania........................... 211 Konieczność nauczania retoryki w polskich szkołach ...... 224 Propedeutyka filozofii i logika w ramach edukacji humanistycznej ...........233
Rozdział IV
Wychowanie i kształcenie religijne dzieci i młodzieży ............................ 237 Religia katolicka jako przedmiot nauczania szkolnego ..................... 237 Postulat przygotowania dobrych podręczników do nauczania religii ..................... 244 Podręczniki do katechezy............. 248 Życiorysy świętych i ich rola w nauczaniu religii............256 Wychowanie liturgiczne dzieci i młodzieży................. 267